Op de nieuwe website wil de vereniging periodiek haar leden op de hoogte brengen van relevante activiteiten en onderwerpen. Een klein verslagje van een interessante workshop hoort daar vanaf nu ook bij… Zo’n verslagje haalt het natuurlijk niet bij zelf aanwezig zijn en je eigen vragen kunnen stellen. Bovendien is wat volgt slechts een summiere weergave van alle technische vraagstukken rond de verstaging van onze zeilboot.
Ca 20 leden van de vereniging luisterden met aandacht naar de introductie van (de voor velen van ons vertrouwde) Roderic van de Jachthaven over een zeiltopic waar we vaak een beetje aan voorbij gaan: de verstaging van onze mast. Hoe kan je vaststellen of de stagen de goede spanning hebben? Wanneer moet je (preventief) gaan denken aan vervangen? Wat doe je als een mast breekt? Wat kan je eventueel doen om dat te voorkomen?
Stagen op de juiste spanning? De jachthaven voert in opdracht regelmatig een staginspectie uit voor ligplaatshouders. De kosten daarvoor zijn niet op voorhand aan te geven, mede omdat elke zeilboot anders is. Het gebeurt gewoon in de haven en gaat op zicht en voelen. Roderic weet vanuit jarenlange ervaring goed te kijken naar kwetsbare elementen, de stand van de mast (zit er geen s-bocht in als je recht omhoog kijkt door de zeilsleuf?) en staat van de (rol)fok en de (rol)giek en voelt de spanning rondom. De jachthaven maakt hierbij overigens vrijwel geen gebruik van spanningsmeters.
Hij kon ons wel een paar ‘ervaringsfeiten’ geven: verstaging is over het algemeen geen probleem. Mits goed op spanning blijft de verstaging ca 15-20 jaar nauwelijks onderhoud vragen. Daarna begint er wel metaalmoeheid op te treden, veelal beginnend bij de voorstag in combinatie met een eventuele rolfok. Daar komt altijd veel spanning op te staan, mede als gevolg van harde wind en door het in- en uitrollen bij de trommel en de wartel. Dat laatste moet soepel blijven gaan.
Maar wat houdt dat in: goed op spanning? De ervaring van Roderic is dat te strak gespannen stagen meer problematisch zijn dan (iets) te los. Op het water kan je het goed zelf checken door met redelijke wind (ca 4BFT), vol getuigd aan de wind te zeilen en dan bij een schuinte van ca 20` aan de lijzijde te voelen of de zijstagen iets van ruimte geven. Hoeveel ruimte? Dat is ook weer een kwestie van aanvoelen, maar er moet wel enige spanning op blijven staan.
Welke onderdelen van de verstaging vragen periodiek aandacht? Dan gaat het vooral om de spanners. Na verloop van tijd kunnen de draadeinden in een RVS-spanner ‘vastlopen’ . Dan kunnen ze niet meer losser- of vaster gedraaid. Als dat het geval is, dan is de enige optie om de complete stag te vervangen. Periodiek (ca 1x per jaar) de spanners smeren met speciale spannerolie is dus zeker aan te bevelen (2 slagen draaien, olie erin en weer 2 slagen de andere kant op).
Roderic beveelt nog als algemene tip aan om goed op te letten of alles soepel blijft lopen, bv ook de rolfok en nooit iets te forceren, dus ook liefst geen elektrische lier te gebruiken om ‘door de weerstand’ te draaien. Je trekt dan te makkelijk je stag of de mast kapot.
De jachthaven krijgt jaarlijks toch wel ca 40 reparatie/vervangingsopdrachten voor gebroken masten, lang niet altijd vanwege de stagen, vaker na een aanvaring. Belangrijk om over na te denken is wel wat te doen als de mast op het water breekt en overboord gaat. Dan moet je de stagen los kunnen maken van de boot, om verdere schade te voorkomen. Dat vraagt een goeie tang om de borgringetjes los kunnen prutsen, soms dus bij harde wind. Hoe dat in de praktijk te doen kon de workshop geen antwoord op geven….. Mathijs (onze voorzitter) had een systeem bedacht met kleefband. Als je daar meer over wil weten, dan weet je hem wel te vinden.
Al met al een interessante en leerzame workshop. Op internet en bv via zeilersforum is ook veel goede info te vinden. Daarnaast kunnen we Roderic én elkaar natuurlijk ook komend seizoen aanspreken in de winkel of op de steiger, al dan niet onder het genot van een (steiger)borreltje.
